Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in het sollicitatieproces. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat meer dan de helft van de Nederlandse sollicitanten AI inzet om zichzelf beter voor te bereiden. Vooral jongeren gebruiken de technologie vrijwel standaard bij het schrijven van motivatiebrieven, het opstellen van cv’s en het oefenen van sollicitatiegesprekken. Werkgevers blijven daarbij opvallend achter: slechts een minderheid past AI actief toe in recruitment.
AI als hulpmiddel voor sollicitanten
Voor veel werkzoekenden is AI vooral een praktische assistent. Tools zoals Chatgpt worden gebruikt om teksten te verbeteren, cv’s te structureren en passende voorbeeldantwoorden te formuleren. Dit verlaagt de drempel voor mensen die moeite hebben met schrijven of onzeker zijn over hun formuleringen. Onderzoek laat zien dat brieven die zijn opgesteld met AI vaak professioneler overkomen, en dat sollicitanten daardoor beter worden beoordeeld.
Met name jongere generaties zetten AI vanzelfsprekend in. Slechts een kleine groep Gen Z-sollicitanten solliciteert zonder digitale hulp. Oudere generaties zijn voorzichtiger, maar ook daar neemt de acceptatie langzaam toe.
Werkgevers lopen achter
Aan werkgeverszijde wordt AI veel minder gebruikt. Ongeveer 40 procent zet de technologie in bij werving, bijvoorbeeld voor het zoeken naar kandidaten of het analyseren van data. Het beoordelen van cv’s of motivatiebrieven wordt echter zelden door AI ondersteund. Toch zijn organisaties die wél AI toepassen overwegend positief: zij zien vooral tijdsbesparing en betere matches.
Volgens arbeidsmarktanalisten ontstaat er daardoor een mismatch: sollicitanten gebruiken steeds vaker AI om zich van hun beste kant te laten zien, terwijl werkgevers nog vooral vasthouden aan traditionele beoordelingsmethoden.
Voordelen van AI in het sollicitatieproces
- Toegankelijker solliciteren
Mensen die moeite hebben met schrijven krijgen ondersteuning, waardoor talent dat anders misschien onopgemerkt bleef beter zichtbaar wordt. - Professionelere documenten
AI helpt teksten te structureren, fouten te verwijderen en relevante informatie duidelijker te presenteren. - Betere voorbereiding
Sollicitanten kunnen gespreksoefeningen doen, voorbeeldvragen genereren en zichzelf inhoudelijk sterker positioneren. - Snellere matching
Nieuwe AI-tools kunnen werkzoekenden helpen functies te vinden die passen bij hun vaardigheden, ook buiten hun oorspronkelijke vakgebied.
Risico’s en aandachtspunten
- Brieven die op elkaar lijken
Doordat veel mensen dezelfde AI-modellen gebruiken, beginnen brieven steeds meer op elkaar te lijken. Persoonlijke details en eigen schrijfstijl verdwijnen soms naar de achtergrond. - Onzichtbare vooroordelen in algoritmes
AI-systemen kunnen onbedoeld biases bevatten. Zo kunnen modellen bepaalde groepen benadelen of sollicitanten foutief adviseren over salarisverwachtingen. - Verminderd onderscheidend vermogen
Als iedereen AI gebruikt, wordt het moeilijker voor werkgevers om echte motivatie, persoonlijkheid en authentieke vaardigheden te herkennen. - Onbekendheid bij werkgevers
Bedrijven die AI nog niet inzetten, hebben het soms lastig om brieven te beoordelen die met AI zijn opgezet. Dat kan leiden tot verwarring of wantrouwen.
Balans tussen technologie en authenticiteit
Experts benadrukken dat AI een krachtig hulpmiddel kan zijn, zolang sollicitanten scherp blijven op de inhoud en hun eigen persoonlijkheid zichtbaar houden. Ook voor werkgevers liggen er kansen om processen eerlijker, efficiënter en inclusiever te maken door AI verantwoord in te zetten.
De verwachting is dat AI de komende jaren een vaste plek krijgt in het sollicitatieproces. De uitdaging wordt om technologie zo te gebruiken dat zowel werkzoekenden als werkgevers ervan profiteren, zonder dat menselijke touch verdwijnt.