2024 NUMMER 7 WWW.PROMZ.NL 51 Een aanzienlijk deel van de Nederlandse beroepsbevolking heeft stress van het werk. Op de oude voet verder gaan maakt de problemen vaak alleen maar erger. Een kwestie van op tijd ingrijpen dus. En daar ligt zowel een rol voor de werknemer als de werkgever. ALS DE EMMER OVERLOOPT 19 procent van de werknemers in de leeftijd van 15 tot en met 74 jaar heeft burn-outklachten volgens onderzoek van TNO en het CBS uit 2023. Het is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2012 toen dat nog 10 procent was, merkt Wilmar Schaufeli op. Hij is emeritus hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie en auteur van verschillende boeken waaronder De burn-out bubbel. Ook is zijn vragenlijst over burn-outklachten in het bewuste onderzoek opgenomen. De stijging kan verschillende oorzaken hebben. De manier waarop we tegen werkstress aankijken is er volgens hem een van. Hij zegt: “Net zoals dat geldt voor sociale veiligheid, zijn ook de normen ten aanzien van werkstress verschoven. Vroeger werd werkgerelateerde stress veel meer gezien als iets wat er nu eenmaal bij hoorde. Nu nemen we het aanmerkelijk serieuzer als probleem.” FOMO Wel is er onderscheid tussen werkdruk en werkstress. Iedereen die werkt moet op gezette tijden een taak hebben volbracht en deadlines halen. Business as usual. Maar, zodra het gevoel zich opdringt dat we de controle verliezen buigt de weegschaal door naar stress, zo merkt psycholoog Carien Karsten op. Ze is gespecialiseerd in werkstress en stressmanagement, schreef boeken over het aanpakken van stress en de burn-out, waaronder het werkboek Uit je burn-out, en zegt: “Controleverlies is bedreigend en zorgt dat er stresshormonen vrijkomen. Er komt meer druk op je te staan en je hebt het gevoel dat het je niet meer lukt om je werk goed te doen. Houdt dit langere tijd aan, dan is dat niet goed voor het welzijn. Werkstress kan leiden tot slechter slapen, piekeren, vergeetachtigheid en een kort lontje. Vooral controleverlies is naar. Als buitenstaander kun je je afvragen wat er het ergste is wat er kan gebeuren. Maar dat relativeringsvermogen hebben mensen met werkstress vaak niet.” Het kan dan ook lastig zijn om je staande te houden in een wereld die almaar doordendert. Oorzaken van werkstress schuilen, verrassend, in een hogere intensiteit en steeds meer en harder werken. In het hebben van meer verantwoordelijkheden ook. Verder raken we volgens Schaufeli eveneens uitgeput van het werken met andere mensen, iets wat we vroeger beduidend minder deden. Door individualisering beschikken we daarnaast minder over sociale netwerken voor de broodnodige steun. De emeritus hoogleraar vervolgt: “We staan 24/7 bloot aan een informatiebombardement. En dan nog is er de maatschappelijke snelheid en de fear of missing out; we hebben het gevoel dat we overal snel op moeten reageren en met alles mee moeten doen.” Risico’s Stress is van alle tijden. Eind 19e eeuw ervoeren mensen ook een zekere gejaagdheid in de overgang naar de industriële samenleving, merkt Schaufeli op. Toen heette het alleen neurasthenie. Hoe dan ook: het is wel zo gezond om ermee aan de slag te gaan. Wie chronisch stress heeft en geen hersteltijd loopt risico’s. Om opgebrand te raken en ook daadwerkelijk de controle te verliezen en niks meer te kunnen, laat Karsten weten: “Bij mensen die langere tijd worden blootgesteld aan het stress- hormoon cortisol verandert er ook iets in het brein. De prefrontale cortex, het gebied dat verantwoordelijk is voor daadkracht, het houden van overzicht en andere cognitieve eigenschappen, functioneert minder goed. Een burnout is dus echt geen cadeautje, zoals ik het anderen weleens heb horen noemen. Te veel stress gaat ten koste van je brein.” GESCHREVEN DOOR - MARJOLEIN STRAATMAN
RkJQdWJsaXNoZXIy NDcxNDY5